Thứ Tư, 11 tháng 3, 2015

Đầu tư mạo hiểm: Còn nhiều tiềm năng

Nguồn : Vững Đại Phát

Ngọc Khanh – Nguồn tin: ĐTCK | 29/08/2014
Quỹ đầu tư mạo hiểm sẽ điền đầy khoảng trống giữa nguồn tài chính cung cấp bởi các ngân hàng và bởi TTCK. Ông Nguyễn Thành Long, Phó chủ tịch UBCKNN trao đổi với phóng viên TBNH.
Theo ông, Việt Nam có khả năng thu hút sự quan tâm của các quỹ đầu tư vốn cổ phần (Private Equity – PE), hay đầu tư mạo hiểm (Venture Capital – VC)?
Tại Việt Nam, đầu tư mạo hiểm là hình thức đầu tư còn khá mới mẻ. Ngoài một số quỹ nước ngoài đang hoạt động thì chúng ta vẫn chưa có quỹ đầu tư mạo hiểm trong nước.
Lịch sử phát triển các quỹ đầu tư PE/VC tại Mỹ cho thấy, có hai thời kỳ mà các quỹ này đóng vai trò trọng yếu, thúc đẩy sự phát triển kinh tế. Thời kỳ thứ nhất là giai đoạn bùng nổ trong lĩnh vực công nghệ cao tại Mỹ vào những năm 1970, cùng với sự phát triển vượt bậc của “Thung lũng Silicon” dựa trên ba trụ cột: sáng kiến và tài năng cá nhân; vận dụng hiệu quả nghiên cứu khoa học; và vốn. Thời kỳ thứ hai là vào những năm 80, khi các hoạt động mua bán sáp nhập (M&A) DN phát triển. Rất nhiều công ty lớn của Mỹ với phương pháp quản lý không hiệu quả đã phải thanh lý, phá sản, giải phóng một lượng lớn tài sản và vốn ứ đọng vào tay các quỹ đầu tư.
Với những điều kiện, hoàn cảnh tương đồng, Việt Nam đã và đang hội tụ đầy đủ những yếu tố để thúc đẩy sự phát triển và hoạt động của các quỹ đầu tư PE/VC. Theo ước tính của Tổng cục Thống kê, tổng số lượng các DN theo đăng ký kinh doanh đến nay là trên 600.000 DN, trong đó khoảng 350.000 DN đang hoạt động. Trong đó, một số lượng khá lớn các DNNN đã ít nhiều có thương hiệu và vị trí sẽ được sắp xếp, cải tổ lại. Con số này cho thấy nhu cầu vốn để chuyển giao sở hữu, cổ phần hóa là rất lớn và sẽ chỉ có một số lượng nhất định trong số vốn này có thể tiếp cận được qua kênh ngân hàng hoặc từ TTCK.
Vậy, có rào cản nào đối với DN khi muốn tiếp cận nguồn vốn từ các quỹ PE/VC?
Ở phía DN với tư cách người nhận vốn, rào cản đầu tiên để tiếp cận vốn thông thường đến từ việc ý tưởng kinh doanh bị cho là cóp nhặt từ một số các mô hình kinh doanh đã thành công của các nước khác, nhưng không được phân tích và áp dụng đầy đủ cho môi trường kinh doanh tại Việt Nam.
Lý do thứ hai là các DN có thể có ý tưởng kinh doanh tốt nhưng lại thiếu kỹ năng quản trị kinh doanh bài bản. Từ đó dẫn đến việc kết quả hoạt động kinh doanh thiếu khả quan ngay cả khi đã vượt qua giai đoạn “gieo mầm”.
Lý do thứ ba là việc quản trị tài chính và cơ cấu nhân sự yếu. Đặc biệt, trong báo cáo tài chính, số liệu chứng minh cho việc kinh doanh không đầy đủ, có sai sót và bị đánh giá là không đáng tin cậy dẫn đến NĐT dè dặt trong việc rót vốn vào DN.
Ngoài lĩnh vực truyền thống như công nghệ thông tin, truyền thông, công nghệ cao… các quỹ PE/VC có thể mở rộng sang lĩnh vực nào ở Việt Nam?
Các quỹ đầu tư PE/VC trước hết có thể tập trung vào hàng trăm DNNN đang trong quá trình sắp xếp, đổi mới, tái cấu trúc. Thứ hai là các DN tư nhân mới thành lập. Theo báo cáo về thị trường vốn cổ phần khu vực châu Á – Thái Bình Dương của Ernst&Young năm 2013, lựa chọn của các quỹ PE/VC sắp tới có thể kể đến lĩnh vực năng lượng, khai khoáng; công nghiệp và hóa chất; công nghệ và truyền thông; dịch vụ tài chính; hóa sinh; và y tế.
Các quỹ mạo hiểm quốc tế đã có mặt ở Việt Nam, nhưng tới giờ chúng ta vẫn chưa có quỹ PE/VC trong nước. Vậy, lý do là gì?
Điểm khác biệt giữa các quỹ PE/VC và các quỹ đầu tư thông thường chủ yếu tập trung ở các định hướng chính sách và ưu đãi dành cho quỹ này. Các cơ quan quản lý nhìn nhận như một kênh tài chính bổ sung cho kênh tín dụng ngân hàng và kênh huy động vốn trên TTCK. Tuy nhiên, do tính chất rủi ro, thường cần cơ chế ưu đãi để khuyến khích các quỹ PE/VC dành vốn cho phát triển khu vực tư nhân hoặc các đối tượng không thể tiếp cận được với nguồn vốn trên hai thị trường trên.
Ở thời điểm hiện tại, chúng ta đã có quy định về quỹ thành viên với thủ tục thành lập, hoạt động rất gọn nhẹ. Nhưng, việc chưa có các quy định về khái niệm, định nghĩa, định hướng chính sách hay điều kiện hưởng ưu đãi có thể là nguyên nhân khiến chúng ta chưa có các quỹ PE/VC rõ ràng theo thông lệ quốc tế.
Hiện nay, Bộ Khoa học và Công nghệ đang thí điểm xây dựng quỹ đầu tư mạo hiểm để thực hiện Đề án thương mại hóa công nghệ theo mô hình Thung lũng Silicon. Quỹ này chủ yếu là đóng góp từ DN, tổ chức cá nhân, không phải từ nguồn ngân sách Nhà nước. Đây là nỗ lực lớn của Chính phủ để tạo dựng quỹ đi đầu trong việc đầu tư vào khoa học công nghệ và hy vọng sẽ mở ra nhiều cơ hội cho các NĐT.
Xin cảm ơn ông!
Quỹ Đầu Tư Mạo Hiểm – Cứu Cánh Của Các Công Ty Khởi Nghiệp Và Doanh Nghiệp Nhỏ
Theo Saga – 19/02/2015
Trên thế giới hiện nay việc huy động vốn qua rất nhiều kênh khác nhau trong đó có quỹ đầu tư mạo hiểm. Tại Việt Nam hiện nay đã có đấu hiệu phát triển của các quỹ đầu tư mạo hiểm VC (Venture Capital) sau một thời gian hoạt động không hiệu quả và nhiều quỹ này rút lui.
Sự cần thiết của quỹ đầu tư mạo hiểm cho doanh nghiệp nhỏ và doanh nghiệp mới
Các doanh nghiệp mới thành lập hoặc các doanh nghiệp có quy mô nhỏ rất khó khăn khi tiếp cận các nguồn vốn tín dụng của ngân hàng và các tổ chức tín dụng. Bởi vì mức rủi ro không thu hồi vốn rất cao.
Tại Việt Nam các doanh nghiệp nhỏ, các doanh nghiệp sản xuất phần mềm rất khó vay vốn từ ngân hàng, nguyên nhân là doanh thu không chắc chắn, tài sản đảm bảo không có, do vậy các doanh nghiệp này nhiều khó khăn vì phải vay nóng với lãi suất cao, thiếu hụt vốn rất khó khăn trong việc duy trì và phát triển.
Đối tượng tiếp cận vốn mạo hiểm hầu hết đều là các công ty đang trong giai đoạn đầu của quá trình hình thành và phát triển, thị phần nhỏ, chưa có thương hiệu, việc đầu tư trong giai đoạn phôi thai chắc chắn sẽ chứa đựng nhiều rủi ro, nhiều công sức nghiên cứu thực hiện và tiếp thị nhưng chưa chắc người tiêu dùng chấp nhận.
Tác động của vốn mạo hiểm
1. Lợi ích trực tiếp của việc tài trợ vốn mạo hiểm đối với nền kinh tế: Các chương trình đầu tư vốn mạo hiểm nhìn chung quan trọng đối với nền kinh tế. Chúng là các kênh tài trợ khác cho doanh nghiệp trong trường hợp không thể tiếp xúc với nợ vay ngân hàng. Nói tóm lại, chúng giúp tạo ra công ăn việc làm, tập trung vốn cho phát triển và mở rộng nền kinh tế, ứng dụng các công nghệ mới và tăng cường tính cạnh tranh toàn cầu như: Tạo vốn; Phát triển và mở rộng kinh tế địa phương; Phát triển công nghệ; Tạo thêm công ăn việc làm; Thích nghi với nhu cầu cạnh tranh trên các thị trường toàn cầu.
2. Lợi ích trực tiếp của việc tài trợ vốn mạo hiểm đối với doanh nghiệp: Các VC cung cấp nhiều thuận lợi cho các doanh nghiệp và thị trường đang hoạt động nhưng thiếu vốn. Nó là một quá trình đóng vai trò chất xúc tác nhằm tăng cường khả năng doanh nghiệp. Ngoài vốn, quá trình của vốn mạo hiểm còn mang lại khả năng chuyên môn về quản lý, cụ thể hóa kế hoạch kinh doanh và thông tin. Đây là điểm khác biệt giữa vốn mạo hiểm và việc tài trợ vốn thông thường: vốn mạo hiểm còn hơn cả việc đầu tư, hơn cả việc tạo dựng sự giàu có cá nhân; nó đang tạo dựng các công ty.
Khả năng chuyên môn hóa về quản lý: Trước khi cung ứng vốn vào một dự án của doanh nghiệp, một nhà đầu tư mạo hiểm đã dành nhiều thời gian và năng lực nghiên cứu khả năng thành công của dự án. Một trong những nhân tố của quá trình đầu tư mạo hiểm là phải đảm bảo rằng một đội ngũ quản lý có đủ năng lực đang nắm quyền hoặc sẽ được thành lập để giải quyết công việc quản lý của công ty. Vốn mạo hiểm được hoạch định để hỗ trợ các doanh nhân và giúp ra quyết định đúng đắn hơn. Các VC tham gia lập kế hoạch chiến lược, phân tích thị trường, định giá rủi/ro lợi nhuận và tăng cường bổ sung vào công tác quản lý.
Kế hoạch kinh doanh: Quy trình trình tham gia vốn mạo hiểm cũng đảm bảo rằng doanh nhân có suy nghĩ đúng đắn và kế hoạch của họ được xây dựng cụ thể với kế hoạch kinh doanh được chuẩn bị đầy đủ rõ ràng.
Thông tin: VC giữ vai trò của người cung cấp thông tin bằng những nỗ lực thu thập thông tin. Họ có khả năng tập hợp thông tin với chi phí thấp hơn các nhà đầu tư
Vì VC thu thập thông tin dựa trên một số lượng lớn các nhà đầu tư, họ có thể tận dụng lợi thế qui mô của các ngành kinh tế.
Họ cũng có lợi thế về qui mô về các ngành kinh tế, cụ thể là tạo lập được một mạng lưới các nguồn thông tin tham khảo, các nhà cung cấp các dịch vụ.
Các VC được lợi khi hiểu biết thêm những lĩnh vực mới, những kỹ năng mới.
Danh tiếng: Vốn mạo hiểm cung cấp cho doanh nghiệp danh tiếng, uy tín, những thứ được xem là một loại tài sản vô hình và rất có giá trị khi giao dịch với khách hàng.
Các loại hình về quỹ đầu tư mạo hiểm
1. Nhà đầu tư “thiên thần” (Angle Investor): Các cá nhân có vốn với kinh nghiệm hoạt động – đầu tư vốn vào một công ty mới khởi sự. Mức đầu tư điển hình là từ $50,000 đến 1,5 triệu. Angel là thành viên trong ban Giám đốc- đóng góp kinh nghiệm cũng như tư vấn cho hoạt động cũa doanh nghiệp.
2. Công ty đầu tư mạo hiểm (Venture Capital firm): Có hình thức là công ty hợp danh với trách nhiệm hữu hạn hoặc các tập đoàn kinh doanh, đầu tư vốn từ $250,000 đến 20 triệu nhằm tạo cơ sở cho bước đầu tư tiếp theo của các công ty tư nhân.
VC là thành viên trong ban Giám đốc, sử dụng kinh nghiệm kinh doanh, khả năng chuyên môn về ngành nghề hoạt động, ý kiến chuyên môn về tài chính và những mối liên hệ để hỗ trợ cho công ty đầu tư.
3. Các tổ chức phát hành riêng lẻ chứng khoán giá trị cao (High-net-worth Pivate Placement): Các công ty cung cấp dịch vụ tài chính tổ chức thành một nhóm bao gồm những cá nhân có rất nhiều tiền. Mức vốn tập trung từ những nguồn này khoảng từ $5 triệu đến $50 triệu.
4. Tổ chức quản lý tài sản (Asset Management): Nhóm khác nhau bao gồm các công ty hợp danh hay tập đoàn kinh doanh quản lý 5 triệu đến 20 tỷ đolla và tập trung vào các chiến lược đầu tư đa dạng hóa với những hàng hóa thuộc thị trường công chúng như cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa tiền tệ.
5. Công ty mua lại cổ phần theo kiểu vay nợ đầu cơ (Leverage Buyout Firms): Công ty hợp danh TNHH hoặc tập đoàn kinh doanh mua được quyền kiểm soát một hãng tư nhân hoặc công chúng, sử dụng vốn của chính mình kết hợp với nợ tài trợ từ ngân hàng. Độ lớn của các giao dịch này dao động từ 1 triệu đến nhiều tỷ đolla.
6. Qũy đầu tư linh hoạt (Hedge Fund): Tồn tại dưới hình thức công ty hợp danh TNHH hoặc tập đoàn kinh doanh thực hiện các hoạt động mua – bán những công cụ thị trường như cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa, tiền tệ vv….; đương đầu với biến động thị trường. Quy mô của các quỹ này nằm trong khoảng từ vài triệu đến nhiều tỷ đolla.
7. Nhà kinh doanh ngắn hạn (Traders)
Các công ty con (chi nhánh) thuộc các công ty sell-side (ngân hàng thương mại…) kiểm soát và đầu tư một số lượng lớn tiền tệ vào thị trường công chúng (cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa, tiền tệ…) đương đầu với những biến động của thị trường.

“Đội lái” chứng khoán Việt lắt léo và nhiều nguy hiểm!

Nguồn : Vững Đại Phát


TS. Alan Phan: “Đội lái” chứng khoán Việt lắt léo và nhiều nguy hiểm!
Thực hiện: Huyền Trâm (Bizlive.vn 1/1/2013)
Nhà đầu tư Mỹ cũng có thể chạy theo “cá mập”, tuy nhiên họ có những phân tích, định giá rõ ràng, nên nếu họ muốn đầu tư cách độc lập, họ có nhiều lựa chọn hơn.
Với kinh nghiệm đầu tư chứng khoán của mình, ông có thể cho biết sự khác biệt giữa “chơi” chứng khoán ở Mỹ và Việt Nam?
TS. Alan Phan: Chứng khoán nào cũng có quy luật chung là giá thị trường luôn luôn tùy thuộc vào cảm xúc của nhà đầu tư, trong đó nhiều đội lái rất ảnh hưởng.
Ngay cả bên Mỹ cũng vậy. không khác gì. Nhà đầu tư Mỹ cũng có thể chạy theo “cá mập”, tuy nhiên họ có những phân tích, định giá rõ ràng, nên nếu họ muốn đầu tư cách độc lập, họ có nhiều lựa chọn hơn.
Thường khi theo đuôi đúng “cá mập”, đúng đường cũng có thể ăn, nhưng nếu nó có tin sai, vô tình hay cố ý, thì mất tiền rất dễ.
Còn ở Việt Nam thì phần đầu cũng giống như vậy nhưng phần thứ hai tức nhà đầu tư độc lập khó có sự định giá rõ ràng, hay nhận định chính xác vì các số liệu, thông tin từ các công ty niêm yết rất đáng ngờ, không ai biết rõ sự thật sau hậu trường ra sao.
Thành ra ngoại trừ mình muốn đầu tư theo kiểu đoán mò thì cứ việc đầu tư, cũng giống như đi ra đường nói ngày hôm nay sẽ xui hay hên chứ cũng không ai biết được trúng hay trật.
Riêng ở Việt Nam, các “đội lái” mang nhiều yếu tố lắt léo, thủ đoạn… nên dễ bị lầm đường và gặp nguy hiểm nhiều hơn.
Và quy phạm pháp luật đối với chứng khoán thì cũng khác rất nhiều, thưa ông?
Hiện nay ở Mỹ kể cả những “nhà lái tàu” lớn như các đại gia Wall Street lớn như Citibank, JP Morgan… đều bị phạt rất nặng khi họ bị khám phá ra những vị phạm; do đó “đội lái tàu” của họ có sự nghiêm túc về tuân thủ pháp luật, không dám đi quá đà.
Ở Việt Nam gần như không có sự kiểm soát đó thành ra ai muốn làm gì thì làm, đây là khác biệt rất lớn và gây ra khó khăn cho các nhà đầu tư nhỏ lẻ.
Một người đang nắm giữ tiền và hỏi ông nền đầu tư vào đâu, ông sẽ khuyên họ thế nào?
Tôi khuyên nếu họ không biết về bất cứ lĩnh vực gì thì đừng nên vứt tiền vào đó, cũng giống như đi lấy vợ mà không biết cô ấy gốc gác hay cá tính ra làm sao; thì đó là một phiêu lưu rất vô vọng. Tôi nghĩ bất cứ doanh nhân hay nhà đầu tư nào cũng có những kỹ năng, kinh nghiệm khá đặc thù trong công việc. Lãnh vực, ngành nghề nào đối với họ là tốt và thích hợp nhất, thì nên đào sâu để sinh lợi.
Muốn kiếm tiền có nhiều cách chứ không chỉ có chứng khoán, bất động sản, đô la … và phải nghĩ sáng tạo hơn. Nhưng tuyệt đối không bao giờ nên đầu tư vào những gì mình không biết!
Ông có thể chia sẻ kinh nghiệm trong đầu tư chứng khoán?
Thực tình thì mỗi thời kỳ mỗi kinh nghiệm nó khác nhau. Khi chứng khoán ở đỉnh hay ở đáy thì đều có những cái phản ứng rất khác biệt, đừng lấy kinh nghiệm khi ở đỉnh đem áp dụng khi ở đáy: đó là tử huyệt.
Riêng chứng khoán là kênh đầu tư rất phức tạp Tôi đã đọc nhiều cuốn sách mô tả là trung bình có khoảng 140-150 yếu tố ảnh hưởng đến giá thị trường của một cổ phiếu, một nhà đầu tư nhỏ lẻ không chuyên nghiệp khó mà biết hết được. Như tôi nói cái gì mình không biết rõ thì đừng nên chơi với lửa.
Ông có thể nói một chút về cái gọi là thời điểm trong chơi chứng khoán?
Như tôi nói thời kỳ chứng khoán ở đỉnh, ngay như cả ở bên Mỹ cũng vậy, nhắm mắt đầu tư thế nào cũng có lời nhưng khi bắt đầu đi ngang hoặc xuống đáy nếu không cẩn thận có thể lỗ nặng. Thành ra đừng có lấy kinh nghiệm lúc kiếm tiền được để áp dụng cho mọi thời điểm, khi thời thế thay đổi đừng nghĩ đến cách kiếm tiền như ngày xưa.
Nguyên tắc này cũng không áp dụng riêng cho chứng khoán, mà cho bất động sản, vàng, đô la …. Tôi đã từng kiếm rất nhiều tiền khi mà vàng lên nhưng khi vàng xuống tôi không nhảy ra kịp thì cũng lỗ một số tiền khá lớn. Thành ra thời điểm vô cùng quan trọng.
Thời điểm mà tôi đầu tư vào thị trường Trung Quốc cũng giống như Việt Nam cách đây mấy năm, nên tôi kiếm tiền khá nhiều ở thị trường chứng khoán Trung Quốc. Thế nhưng khi qua Việt Nam tôi đã lỗ nặng, đó là kết luận vế tầm quan trọng của thời điểm (timing).
Xin cảm ơn ông!

HÒN NGỌC VIỄN ĐÔNG

Nguồn : Vững Đại Phát


HÒN NGỌC VIỄN ĐÔNG
Alan Phan
6 Sep 2013
….Saigon đẹp lắm, Saigon ơi, Saigon ơi…
Lâu rồi tôi không nghe chữ Hòn Ngọc Viễn Đông đi kèm với Saigon. Cái tương quan gần như thuộc về những chuyện thần kỳ cổ tích của một thời mới lớn. Hòn ngọc làm chúng ta liên tưởng đến hình ành của một quần thể các toà lâu đài với nhiều hoa thơm cỏ dại, nhiều chim bướm bay lượn và nhiều bóng mát an bình. Nếu có nhân tạo thì ít nhất cũng như toà lâu đài của Disneyland hay khu biệt thự San Simeon của Randolph Hearst. Nếu hiện đại thì chắc phải như khu Palm Islands của Dubai.
Chánh quyền đô thị
Vừa rồi, nhiều báo lề phải đăng tin là chánh phủ Việt Nam muốn thiết lập chánh quyền đô thị cho Saigon. Theo mô tả, quyền lực sẽ chia ra thành 5 khu đô thị, với thị trưởng do dân bầu trực tiếp. Vài báo đoan chắc là hình thái chính quyền đô thị này sẽ khiến Saigon chiếm lại ngôi vị Hòn Ngọc Viễn Đông cùa Á Châu. Vì lòng tự hào dân tộc quá cao, các báo thiếu suy nghĩ và hơi bị “nổ” khi nghĩ là ngôi vị Hòn Ngọc dễ đăng cai đến vậy.
May quá, sau đó, chánh phủ lại huỷ chuyện chánh quyền đô thị vớ vẩn này lại. Đang hưởng quyền hưởng lộc, không ai lại ngu mà đi “đổi mới” hay “ chia quyền”. Còn vụ bầu bán, tôi còn nhớ một trải nghiệm khoảng 1977, khi đang làm cho Wall Street.
Tôi và ông boss được cử qua Chad để đàm phán một hợp đồng ngân hàng. Chúng tôi được mời ăn trưa với vị Tổng Thống nguyên là Đại Tướng tư lệnh quân đội, vừa đảo chánh cướp chánh quyền vài năm. Ông than phiền là Toà Đại Sứ Mỹ đang gây áp lực buộc chánh phủ quân phiệt của ông phải sớm tổ chức bầu cử. Ông nói với ngài Tổng Trưởng cận thần là “thôi cứ lo tổ chức bầu cử trước cuối năm cho yên. Mỹ nó đang doạ cúp viện trợ”. Ngài Tổng Trưởng nói,” với cách đếm phiếu của mình thì trước sau gì Tổng Thống cũng thắng lớn. Tuy nhiên, tôi lo ngại là sau khi cho dân đi bầu, chúng lại bắt đầu nghĩ là chúng đang có quyền thực, thì khá rắc rối sau này…”
Một hòn đá…đáng yêu
Cá nhân tôi thường không quan tâm đến hình thái chánh phủ vì các ngài quan chức khắp thế giới đều có khuynh hướng ăn cắp và xài tiền OPM như nhau. Dân chủ thì họ chùi mép sạch sẽ hơn. Tuy nhiên, tôi chia sẻ ước ao muốn Saigon hồi sinh trở lại và dù không thể là Hòn Ngọc Viễn Đông, tôi mong Saigon sẽ được biết như là một “thành phố đáng yêu” của Á Châu.
Tôi không quan tâm đến việc phải có một “chánh quyền đô thị” hay một “chánh quyền ngoài hành tinh”. Tôi chỉ xin các ngài có quyền làm được vài chuyện đơn giản (không tốn một đồng nào từ ngân sách) như sau:
1. Hãy làm sạch vỉa hè
Đủ mọi loại dân, giàu cũng như nghèo, đang lạm chiếm vỉa hè để làm chỗ để xe, buôn bán và lấn đất (sau một thời gian, sẽ xây nhà luôn trên đất công, với sự làm ngơ của các thanh tra sau khi nhận phong bì). Tất cả khách bộ hành đều khổ sở vì ngay tại trung tâm du lịch, người đi bộ phải liều lĩnh xuống các con đường chật hẹp tranh sống với xe hơi, xe máy…Hình ảnh bác nhác, bẩn thỉu và tạp nham từ các vỉa hè là ấn tượng xấu xa nhất mà du khách hay dân cư phải hứng chịu.
Chúng ta biết là công an khu vực đang hưởng lợi từ tiền tô thu được từ các “business” sử dụng vỉa hè làm của riêng. Tuy nhiên, tôi tin các chính trị gia cấp cao dư vốn “quyền lực và lợi ích” để dẹp tệ nạn này bằng một nghị quyết đơn giản và một thực thi luật thật nghiêm túc.
2. Hãy cấm mọi xe cộ sử dụng xăng (dầu) lưu thông trong thành phố
Một chương trình 5 năm để bắt buộc mọi công dân sử dụng phương tiện giao thông phải chuyển đổi từ căn bản xăng và dầu hoả (gây ô nhiễm trầm trọng) qua hệ thống xanh (như khí đốt, điện, năng lượng mặt trời…).
Năm đầu, cấm mọi xe mới dùng xăng hay dầu lưu thông trong thành phố (không cho đăng ký). Cũng trong năm đầu, 20% số xe cũ nhất sẽ phải thay đổi hệ thống phát năng lượng qua các hệ thái khí đốt, điện hay solar. Người tiêu dùng sẽ mất khoảng 50 USD cho xe máy đến 500 USD cho xe hơi, nhưng bộ phổi của 7 triệu người dân sẽ được thanh lọc và phí y tế về khí quản sẽ giảm còn hơn số tiền đầu tư cho năng lượng xanh.
Năm thứ hai đến năm thứ năm, hoàn tất việc thay đổi qua “xanh” cho 80% xe còn lại.
3. Hãy cấm xả rác và khạc nhổ trong thành phố
Tôi vừa ghi là “đái bậy phải tru di tam tộc”, nhưng dĩ nhiên là câu đùa. Sự dị ứng của tôi với bất cứ hình thái nào liên quan đến xả rác, làm ô uế môi trường sống của tập thể là một ám ảnh. Tôi phục nhất ông Lý Quang Diệu, vì ông là lãnh tụ duy nhất bắt một dân tộc có văn hoá “sống dơ” như các Hoa kiều trở thành những công dân văn minh, tôn thủ luật pháp và tạo Singapore trở thành thành phố sạch nhất thế giới. Ông Lý chỉ cần phạt thật nặng các vi phạm về rác rưởi như khi vất bậy một tàn thuốc, tiền phạt là 500 Sing đô la v.v…
Dĩ nhiên còn rất nhiều chuyện phải làm để Saigon trở thành một thành phố đáng yêu. Chẳng hạn cấm mọi công trình xây dựng mới, mọi thay đổi tái thiết phải dành 50% cho cây xanh, phải sửa lại toàn bộ luật về “bảng hiệu” vì toàn thành phố giống một ổ chuột đủ mầu sắc, loạn thị và trâng tráo, đem tất cả văn phòng chánh phủ và trường học ra khỏi trung tâm thành phố. Các nhà hoạch định đô thị (city planner) có thể cho thêm ý kiến dựa trên kinh nghiệm của các thành phố khác. Tôi không phải là một city planner nhưng ngay cả với cặp mắt nhòm nhèm của một ông già, tôi cũng nhận ra rằng Saigon đã trở nên một trong những thành phố xấu xí nhất trần gian.
Tôi chỉ hy vọng là bất cứ chánh quyền nào, độc tài hay dân chủ, đều có một chút hãnh diện để thay đổi bộ mặt ghê tởm của Saigon. Bằng 3 quyết nghị rất đơn giản và không tốn một đồng xu nào của ngân sách, các lãnh đạo thành phố sẽ làm “lịch sử” cho môi trường sống của 7 triệu dân.
Xin nhắc lại nhận xét của Neal Shusterman về thành phố,” Thành phố không tự nhiên hiện diện. Mặc dù hỗn loạn, tất cả đều phát triển từ các nhu cầu để giải quyết những vấn đề.” Bao giờ thì chúng ta sẽ bắt đầu giải quyết vấn đề của Saigon?
Alan Phan

Những khoảnh khắc còn tươi rói

Nguồn : Vững Đại Phát


Thương nhớ Sài Gòn: Những khoảnh khắc còn tươi rói
Ngô Thị Kim Cúc – Thế Giới Tiếp Thị – 27 Feb 2015
Con đường từ nhà trọ đến trường ngắn và đẹp, chỉ qua một ngã tư là tới. Cả ba đường Thành Thái (nay là An Dương Vương), Trần Bình Trọng, Nguyễn Hoàng (nay là Hùng Vương) đều trồng chỉ một loại cây, cao, thẳng tắp và có một dạng hoa tuyệt vời: cây dầu. Tuổi của cây có lẽ đã hơn trăm năm, muốn nhìn thấy ngọn phải ngước lên mỏi cổ. Đường Cộng Hoà (nay là Nguyễn Văn Cừ) của trường Khoa học lại có một loại cổ thụ tàn lá rất rộng, sà thấp, và hoa cùng họ với mimosa: cây còng. Hoa còng màu hồng tím, mỏng mảnh, duyên dáng, trông hệt như một bông phấn, nở kín tán lá, cứ vào buổi chạng vạng là toả một mùi thơm dịu ngọt cả cung đường.
Hoa dầu bay trên đường đi học…
Sân trường Khoa học cũng đầy cây to. Cùng với còng là cây lim xẹt hoa vàng, không hương nhưng hoa nho nhỏ, rất đáng yêu. Tới mùa hoa nở, trên cao đan kín một màu vàng rực rỡ còn mặt đất thì tràn ngập một lớp dày những đoá hoa vàng rụng. Khiêm tốn hơn là hoa sứ, thua kém cả chiều cao lẫn tuổi tác so với các loại cổ thụ kia, nhưng hoa sứ trắng và hồng năm cánh mịn màng thanh tân cũng góp thêm một mùi hương dịu dàng trên những tà áo dài nữ sinh viên… Nam sinh viên Khoa học nhiều người làm thơ, viết nhạc… có thể bởi được “xúc tác” từ những mùa hoa/màu hoa đầy kín cả sân trường như thế…
Có những lần đi học trễ, tôi ba chân bốn cẳng bước thật nhanh để kịp vào giảng đường trước khi giáo sư có mặt. Vậy mà, bỗng dưng một cơn gió, rồi cả một bầy chim hàng trăm con từ những cành cây cao tít tung cánh bay xuống, lượn lờ chao liệng thật lâu quanh tà áo dài khiến tôi sững sờ dừng lại, ngơ ngẩn ngắm nhìn. Sài-Gòn-cây đáng nhớ nhất của tôi chính là những hàng dầu với thứ hoa diệu kỳ này… Giữa một đô thị tràn ngập dân tị nạn chiến tranh từ khắp nơi đổ về, giữa bầu không khí căng thẳng của quãng cuối cuộc chiến dài dằng dặc và màu vàng hoả châu ủ ê mỗi tối, cùng tiếng bom dội về từ vùng ven và khói lựu đạn cay trong sân trường tranh đấu… vậy mà cảnh hoa dầu bay khiến tôi hầu như quên hết… Hoa dầu ơi, cây dầu ơi… Bốn mươi năm, sau khi hàng cây giữa trung tâm Sài Gòn bị đốn hạ, người ta cho biết nhiều thân dầu đã bị rỗng còn bộ rễ bị cùi, chỉ sót lại một túm nhỏ đã mục, có thể bị giật đổ bởi bất kỳ cơn gió lớn nào… Tại sao? Tôi nghe rằng mỗi một cây trồng dọc những con đường của đô thị Sài Gòn đều được lập hồ sơ/tiểu sử để hàng năm, các bác sĩ cây khám bệnh và chăm sóc thuốc thang cho cây giữ được sức khoẻ vững bền cùng năm tháng. Cái gì/từ đâu đã khiến cho những cổ thụ hàng trăm năm tuổi bỗng trở nên èo uột yểu mệnh một cách đáng thương làm vậy?
Đường về Bảy Hiền ít vui nhiều buồn…
Nhà chú thím tôi ở Bảy Hiền. Để về nhà thím, tôi có thể đi hai chặng xe buýt hoặc xe lam: từ nhà trọ xuống Sài Gòn và từ Sài Gòn về Bảy Hiền. Xe buýt lúc nào cũng đông đặc, chen lấn khủng khiếp và tôi thường đứng để không bị xô đẩy bởi những kẻ giành ghế. Xe lam vốn thấp nhỏ và ghế chỉ đủ cho tám/mười người nhưng thường xuyên chở gần gấp đôi, vì nhiều khách sẵn lòng ngồi túm tụm giữa lòng xe, để sớm đến được nơi cần đến.
Khách đi xe buýt xe lam nếu không phải sinh viên học sinh thì phần đông là người bình dân, tay xách nách mang. Nổi bật nhất là những người lính về phép. Chiến trận đang ác liệt. Lính thường có phép thưởng sau một trận đánh lớn. Những người lính da cháy nắng trong bộ binh phục bám đầy bụi đường, mũ sắt trên đầu, mồ hôi nhễ nhại, và luôn lộ vẻ âu lo nôn nóng. Tôi thường nép người tối đa, thu gọn hai tà áo dài khi có một hành khách như thế lên ngồi cạnh mình trên chiếc xe lam chật chội. Lúc xe chạy ngang quãng dài chỉ có toàn quán bar trên đường Nguyễn Văn Thoại (nay là Lý Thường Kiệt) tôi luôn nhìn ra. Khi nào cũng có vài cô gái trang phục tiêu biểu cho nghề nghiệp của họ: váy cực ngắn và áo lộ ngực, lấp ló sau những ánh đèn xanh đỏ. Quãng đường này người dân chẳng mấy khi đến gần, vì không có nhu cầu và vì sợ bị vạ lây do chất nổ hoặc do xô xát… Từng có những người lính không kiềm chế được sự giận dữ trước biển cấm dành cho họ, những kẻ từ tiền tuyến trở về, những kẻ đang lấy sinh mạng để bảo vệ an ninh cho thành phố…
Nếu đi xe lam tuyến đường Lê Văn Duyệt (nay là Cách Mạng Tháng Tám), tôi sẽ đi bộ một đoạn qua bệnh viện Vì Dân sau khi xe tới bến. Ở bùng binh giữa ngã tư Bảy Hiền có một áp phích với khẩu hiệu và hình vẽ ba cán bộ Việt Cộng răng hô mặt tóp đang đu trên một cọng đu đủ, bên cạnh là lá cờ nửa xanh nửa đỏ của Mặt trận Giải phóng miền Nam.
Chiến tranh mỗi phút giây và trong từng mảnh nhỏ cuộc sống suốt cả tuổi trẻ tôi. Thời sinh viên, tâm trí tôi thường xuyên tràn ngập một nỗi buồn mênh mang, rã rượi, một nỗi đau không thể gọi tên… Thời đó, tôi nhớ rằng người Việt đang bắn giết lẫn nhau và chẳng biết đến bao giờ tấn thảm kịch này mới chấm dứt…
Đường Lê Lợi và chuyện phim chuyện đời…
Trung tâm Sài Gòn là nơi tôi đi lại nhiều nhất, sau trường Khoa học. Trừ những lần có hai chị từ Đà Nẵng vào chơi, tôi thường xuống phố một mình. Xuống xe, tôi đến ngay chỗ bán thứ mình cần mua hoặc vào ngay rạp có bộ phim muốn xem, không dành thời gian để “bát phố” như hầu hết mọi người.
Chiến tranh vẫn đeo đẳng tôi trong rạp xi nê. Bao giờ cũng là một phim thời sự trước khi chiếu phim chính. Và bao giờ cũng là lửa cháy, bom rơi đạn nổ và máu đổ người ngã… Máu đổ nhiều đến mức có vẻ như máu chẳng còn là thứ gì đáng quý nữa…
Rex, Eden, Vĩnh Lợi là cụm rạp duy nhất tôi xem phim suốt những năm đại học. Bộ phim Vĩnh biệt tình em tôi xem đi xem lại mấy lần. Tôi bị ám ảnh bởi đoàn tàu lửa hỗn loạn trong chiến tranh, cảnh mùa đông ngập tuyết và những người lính mặc áo khoác nặng nề vung súng chạy và gào thét rồi bị bắn chết, ngã gục trên tuyết trắng. Tôi cũng muốn nhìn ngắm đôi mắt thăm thẳm luôn tràn đầy những câu hỏi của Lara (diễn viên Julie Christie) và vẻ đẹp đàn ông với bộ ria Nga của Zhivago (diễn viên Omar Sharif), và nghe không chán thanh âm da diết, giằng xé của bài hát Lara’s Theme…
Tôi cũng giữ mãi ấn tượng bộ phim Việt Người tình không chân dung để lại trong mình, bởi chuyện phim, diễn xuất của dàn diễn viên nổi tiếng bên cạnh vẻ đẹp và sự nhập vai tuyệt vời của nữ minh tinh Kiều Chinh. Tôi thích phim vì chất nhân văn của nó, về cuộc chiến tranh đang tàn sát bao nhiêu thanh niên và xé nát bao mối tình đẹp đẽ, biến tình yêu thành những vành khăn trắng. Bài hát trong phim cũng hay, đớn đau, sâu thẳm. Nó trùng hợp với những gì tôi hình dung về những người lính vô danh ở cả hai bên chiến tuyến…
Có một lần, ra khỏi rạp Rex, trên đường Lê Lợi, tôi bất ngờ chạm mặt một sinh viên sĩ quan trong lễ phục trường Lục quân Thủ Đức. Đó là Nguyễn, bạn cùng chứng chỉ SPCN, cùng nhóm thực tập với tôi. Anh chàng đen nhẻm, trông khác hẳn so với khi mặc sơmi trắng ngồi cạnh tôi trong giảng đường. Tôi hiểu là Nguyễn đã thi hỏng và phải nhập ngũ (trong khi tôi đậu ngay kỳ đầu). Vì tình thân với Nguyễn, tôi cho phép mình hỏi bằng giọng chê trách: sao Nguyễn không lo học, để thi rớt rồi phải vô lính thế này? Nguyễn nhìn tôi lúc lâu rồi mới đáp: bạn mà lại hỏi tôi câu đó sao? Giọng Nguyễn có gì đó chua chát, trách móc. Và tôi hiểu ngay mình đã sai. Tôi chẳng bao giờ để ý tới những “cậu bé” cùng lớp, nên tôi trở thành kẻ quá vô tâm… Sau lần đó, tôi không gặp lại Nguyễn. Chẳng rõ sau những cơn địa
chấn kinh hoàng trên đất nước, bạn tôi giờ phiêu dạt nơi nào…
Sài Gòn của tôi… Hàng ngàn câu chuyện, hàng ngàn hồi ức, hàng ngàn gương mặt… Chỉ cần phăng được đầu mối thì cả quá khứ sẽ ùa về, chật cứng trái tim tôi… Và tất cả hãy còn tươi rói, hãy còn nguyên vẹn, như mới hôm qua…
Ngô Thị Kim Cúc